سايت علي منصوري

               به هركجا روم ، به هرجا رسم ، اصلم را فراموش نخواهم كرد

جايي كه خاكش عنبرين ومشكباراست        جايي كه آبش چون گلاب و نقره وار است   

  خوانند نامــش رابر و همــتا نـــدارد          شهــر شجر، شهــرهنر، شهــر ثماراسـت

  شهرشهيدان،شهرخوبـان،شهـريــاران         شهــر شقـايق،شهــرگل، شهـــربهاراست

منطقه رابربعلت كوهستاني بودن و وجود چشمه سارها و جويبارها و رودخانه هاي متعدد و همجوار بودن با مناطق گرمسيري از ديرباز مورد توجه بشر واقع شده است و اصلي ترين رودخانه هاي تشكيل دهنده هليلرود در اين منطقه قراردارند و بستر اصلي هليلرود در 17 كيلومتري جنوب غرب شهر رابر شكل مي گيرد و بسوي دشت جيرفت روانه مي شود وجود آثار باستاني اعم از تپه ها و محوطه ها و گورستانها مربوط به دوران مختلف تاريخي و حتي پيش از تاريخ در اين منطقه و محوطه هاي متعدد فلزكاري كهن كه طي برنامه بررسي و شناسايي باستان شناسي كشف شده اند و معادن كهن مس كه در گذشته بسيار دور از آنها مس استخراج واستحصال مي نموده اند و به دشت جيرفت و سايرنقاط صادر مي كرده اند و كثرت اين آثار آنقدر بوده كه منطقه مورد توجه هيأتهاي باستان شناسي خارجي قرار گيرد و باعث شده چندين دفعه هيأتهايي از كشور آلمان از منطقه بازديد نمايند. منطقه رابر نه تنها درايران باستان مورد توجه قرارگرفته بلكه در سده هاي اخير نيز مورد توجه بوده و بنا به اسناد و مدارك موجود مركز حكومت بلوك خمسه (جيرفت،اسفندقه،رابر،ساردوئيه و جبالبارز) بوده و حكمراناني نظير نصراله خان قاجار فرزند ابراهيم خان، ظهيرالدوله حاكم كرمان  همسر سروجهان خانم ، دختر فتحعلي شاه قاجار و محمدابراهيم خان قاجار فرزند نصراله خان قاجار و حسين خان قاجار فرزند محمدابراهيم خان و رستم اسفندياري (رفعت الدوله) فرزند مرتضي قلي خان وكيل الملك ثاني حاكم كرمان و مرتضي قلي خان صولت السلطنه و ولي خان علي نقي خان در رابر متوطن بوده و اينجا را مقر حكومت خود قرارداده اند كه وجود باغهاي حسين خان با آثار بناي حكومتي و باغ رفعت الدوله با كوشك ميداني و منزل صولت السلطنه در محله قلعه رابر و اسناد ومدارك مكتوب دليل قاطع بر مدعاي فوق است. رابربه غير از داشتن مراكز تاريخي بسيار از مواهب طبيعي بهره بسيار برده است.

جايي كه خاكش عنبرين ومشكباراست    جايي كه آبش چون گلاب و نقره وار است        

خوانند نامــش رابر و همــتا نـــدارد     شهــر شجر، شهــرهنر، شهــر ثماراسـت

شهرشهيدان،شهرخوبـان،شهـريــاران     شهــر شقـايق،شهــرگل، شهـــربهاراست

براي بررسي و تحقيق تاريخي،اجتماعي رابر همانند ساير متون تاريخي دسترسي به اسناد و مدارك تاريخي لازم مي باشد. متأسفانه بعلل گوناگون از جمله آگاهي از محدوديت ارتباط فرهنگي اين بخش با مراكز بزرگ شهري و بافت اجتماعي و اقتصادي كه دامداري وكشاورزي شالوده اصلي آن را سامان داده مدارك مستند از ادوار اوليه جمعيت انساني اين بخش دردست نميباشد وجود اندك مداركي از معاملات و اسناد تجاري و خانوادگي مانندكاغذ مهريه ها، قولنامه ها، صورت هزينه ها و احكام شرعي، چشم انداز كم رنگي از اوضاع اجتماعي اين ديار در دوران قاجار نشان ميدهد. ساخت جمعيت قبيله اي و عشـــيره اي و از طرفي فرهنگ خون ونژاد وحاكميت طبقات برتر موانعي را براي رشد و پويايي فرهنگي و اجتماعي بوجود آورده است. با همه اين محدوديت ها كه حركت روبه كمال اين جامعه را كند نموده است استعدادهاي خدادادي و هوشمندي نوابغ ومتفكران اين ديار آثار خود را دراين روند به جاي گذاشته اند.بررسي آثار باستاني به جاي مانده كه بدون شناسنامه باستان شناسي وقتي در قطعات كوچك و بزرگ اراضي و كوهستاني و تپه ها وارتفاعات ديده ميشود ، حكايت ازاستقرار گروههاي جمعيتي مهاجر در كنار رودخانه ها و چشمه سارها دارد كه اغلب اين آثار باستاني در كندوكاوهاي كشاورزان و دامداران بصورت تصادفي شناسايي شده، متأسفانه هيچگونه اقدام حفاظتي و تحقيقي در زمينه باستان شناسي درسطح استان در اين منطقه صورت نگرفته است. با ارزيابي اوليه و اطلاعات غيررسمي بعضي ازاشياء قديمي مانند شمشير، سكه، ظروف سفالي، وسايل دفاع و شكار،وسايل زينتي،ظروف غذاخوري و آشپزي كه دامنه ي تعلقات تاريخي اين اشياء به قبل از اسلام و دوران اشكاني تا دوره هاي اسلامي كشيده مي شود.

وجود قلعه ديلميان در ارتفاعات شمال رابر و همچنين روستايي بنام اشكان در ارتفاعات شرقي وتل قيصريه در جنوب وتل كوشك درمركز بخش بيانگر سابقه تاريخي و باستاني شهررابرميباشد.

دربعد ديگر آثار به جاي مانده ازتمدنهاي حوزه هليلرود كه ازمنطقه رابرسرچشمه مي گيرند قدمت رابر را مشخص مي نمايد. ابزار و اقلامي كه از زير خاك بيرون آورده شده نمايانگر يكي ازتمدنهاي قديمي باستاني درناحيه اين رودخانه بوده است.

كارگاههاي ذوب فلزات مس و مفرغ كه درجاي جاي منطقه رابر آثار آن مشاهده مي شود بيانگر نبوغ و استعداد مردم اين ديار در امورمعدن و فلزكاري و ساخت ابزارهاي مختلف بوده است.اگربخواهيم نام رابررا درمتون گذشته بيابيم، بعلت حضوراقوام كوچ نشين دراين منطقه و نبود حكومت مركزي دركرمان، نام اين بخش با كلمه ((اقطاع)) همراه ميباشد.

در بسياري از كتب تاريخي وقتي كه از اقطاع صحبت مي شود از علائم و آثار وموقعيتهاي جغرافيايي به موقعيت آن مي توان پي برد. بعنوان مثال در عصر حاكميت ديلميان دركرمان و لشكركشي معزالدوله يكي از حكام ديلمي به جيرفت،دلفارد و ساردوئيه دربسياري ازبخشهاي رابرنبردهايي به وقوع پيوسته اما بنام كوهستانهاي دنباله جيرفت مطرح شده، همچنين در دوران حكومت آل مظفر دركرمان كه عمادالدين احمد از طرف شاه شجاع در كرمان حكومت داشته كه بعداز مرگ شاه شجاع اين حاكم تسليم سپاهيان اميرتيمور گوركاني شده در قسمتي ازتاريخ كرمان نام رابر براي اولين بار در متون تاريخي عينا“ نقل ميشود.توضيح اينكه دركتب تاريخي مربوط به كرمان اقطاع از موقعيت بسيار مهمي برخوردار ميباشد و تأثيرگذاري اقطاع در وقايع جنوب شرق ايران مشهوداست. از آباداني منطقه رابر در قرن هشتم نوشته اي وجود دارد كه از آن مي توان استفاده نمود اين منطقه جزء مناطق برجسته كرمان محسوب مي شده است اين نوشته مربوط به ماركوپولو سياح مشهوري است كه درآن زمان به ايران مسافرت نموده و در سفرنامه خوداز تعداد معدودي از شهرهاي آبادايران نام برده از جمله اين معدود شهرها و مناطق رابر است.

مهمترين زيارتگاهها و اماكن مذهبي بخش رابر عبارتند از1- امامزاده سيدابراهيم(سيدمرتضي) در روستاي سيدمرتضي 2-امامزاده شاه مرتضي در روستاي اسلام آباد3-امامزاده سيدابوالقاسم در روستاي لنگر4-زيارتگاه سيدخوشنام و پيرخوشنام واقع درتنگل هوني5-زيارتگاه پيريكه در مزرعه پيريكه6-امامزاده ميرمرتضي درروستاي كنگري7-پيرباباشاهي واقع در شهررابر8-زيارتگاه سيدابوالقاسم معروف به جد ميرهادي واقع در شهر رابر و 43 گلزار مقدس شهداي دوران دفاع مقدس.

فصل دوم گزارش هيأت بررسي و شناسايي سرشاخه هاي هليلرود در مورد بخش رابر بدين شرح مي باشد:

ارتفاعات سربه فلك كشيده لاله زار، هزار،جبال بارز،ماران وديگر ارتفاعات پست تر تشكيل يك جزيره آب و هوايي در غرب سرزمين خشك و تفتيده كرمان را داده است كه هرساله باعث جذب نزولات جوي فراوان شده و بارشهاي فراواني را پديد آورده مي آورد. بارشهاي سالانه درارتفاعات يادشده باعث جاري شدن هليلرود به عنوان يكي از بزرگترين و پرآب ترين رودهاي دايمي ايران شده است. اين رود خروشان بعد از سيراب نمودن دره ها ودشتهاي مرتفع بين اين سلسله جبال وارد دشت جيرفت شده و اين دشت آبرفتي را تبديل به دشتي رسي و حاصلخيز نموده است. اين جريان دايمي در كنارساير استعدادهاي طبيعي شرايط ايده آلي را براي ايجاد و تكوين تمدنهاي بشري در دوره هاي پيش ازتاريخ و حتي دوره هاي اسلامي مهيا نموده است. حفاريهاي غيرمجاز در دشت جيرفت درسالهاي اخير ناخواسته غبار از چهره بهشتي گمشده دراين دشت پهناور برداشت و گورستانها و تپه هاي عظيمي را از هزاره سوم قبل از ميلاد تا دوره هاي متأخرتر به محققان عرصه باستان شناسي و تاريخ شناسان نمايان ساخت.اين خود انگيزه اي شد تا كاوشهاي باستان شناسي در دشت جيرفت آغاز گردد و هر روزه نكات تاريكي از تاريخ اين منطقه روشن شود. اما در كنار آغاز مطالعات باستان شناسي در دشت جيرفت حفاريهاي گسترده قاچاقچيان اشياء عتيقه درارتفاعات شمالي اين دشت باعث توجه دوبــاره به سرشاخه هاي هليلـــرود گرديــد مطالعات بسيار اندك و بررسيهاي پراكنده اي در سرشاخــه هاي هليلرود در دهه هاي گذشته توسط هيأتهاي ايراني و خارجي انجام گرفته بود اما انجام يك بررسي جامع وكامل با توجه به اهميت فراوان اين ارتفاعات و دشتهاي مرتفع مابين ضروري مي نمود. بدين جهت به پيشنهاد مديريت محترم ميراث فرهنگي كرمان و حمايت پژوهشكده باستان شناسي نگاره به همراه تني چند از كارشناسان استان برنامه علمي و سيستماتيكي را براي بررسي جامع باستان شناسي سرشاخه هاي هليلرود درسالجاري آغاز نمود. نخستين فصل بررسي و شناسايي درتابستان سالجاري بمدت يك ماه انجام گرفت در طي اين بررسي كه از شرقي ترين قسمتهاي سرشاخه هاي هليلرود آغاز و تا نزديكي روستاهاي  شهر رابرانجام گرفت حدود   نودوپنج محوطه باستاني شناسايي و ثبت و ضبط گرديد. با توجه به كوهستاني بودن منطقه و صعوبت كار بررسي تصميم گرفته شد كه كل منطقه طي فازهاي مختلف زماني بررسي گرددو در هر فاز قسمتي از ارتفاعات و دره ها و سرشاخه ها ودشتهاي مرتفع مورد بررسي و شناسايي قرارگرفته و گزارش آن تهيه گردد. اما فصل دوم بررسي و وجود چهارده گورستان دوران تاريخي كه تعداد اندكي از آنها مربوط به دوره هاي هخامنشي و پارتي و عمدتا“ متعلق به دوران تاريخي بوده اند نشان دهنده الگوي استقرار جوامع بشري در دوره هاي يادشده در اين سرزمين مرتفع ميباشد. تمامي اين گورستانها بر روي پشته هاي بلند ويا ارتفاعات قرار گرفته است. تمامي گورها داراي معماري سنگي بوده است و از عمق چنداني برخوردار نيستند.تنها با حفر گودالي بسيار كم عمق و سپس سنگ چين پيرامون آن بصورت خشكه چين گور را محصور نموده و پس از تدفين و قراردادن اشياء روي آن را بوسيله قطعات بزرگ سنگ پوشانده و سپس بوسيله لاشه سنگها گورها را تكميل نموده اند متأسفانه بيشتر اين گورها توسط مردم تخريب شده و بجز قطعات شكسته سفال هيچ نوع مواد فرهنگي ديگري در پيرامون قبور متلاشي شده ديده نشد.  از تاريخ 7/4/82 لغايت 19/4/83 سه فصل برنامه بررسي و شناسايي در منطقه رابر انجام شده كه هر فصل بطور متوسط 45 روز ادامه يافته كه در طي اين مدت حدودا“ 292 اثر شناسايي شده كه از اين آثار شناسايي شده تقريبا“ 105 اثر مربوط به دوران تاريخي –اسلامي و نود و پنج اثر مربوط به دوران پيش ار تاريخ و 92 محوطه فلزكاري كهن شناسايي شده اين آثار فقط در محدوده ارتفاعات تا محل تلاقي رودخانه رابر  (روستاي نهربادام)و شكل گيري رودخانه هليل رود شناسايي شده اند كه پيش بيني مي شود  در فصلهاي بعدي برنامه بررسي و شناسايي اين تعداد به حدود هشتصدو پنجاه اثر ارتقاء يابند.ارتفاعات سربه فلك كشيده اين منطقه از يك سو شرايط آب و هوايي مناسب را براي سكونت انسان بويژه در ماههاي گرم سال فراهم آورده است و از سوي ديگر خشونت طبيعت زمينه را براي ايجاد سازه هاي تدافعي مانند قلعه ها را فراهم آورده است.دراين منطقه ارتفاعات منفرد زيادي قلعه ناميده مي شود مانند قلعه ديلم،قلعه سنگ عشق،قلعه سنگ و… اما بررسيهاي باستان شناسي نشان داد كه تنها بعضي از اين قلعه ها براي ايجاد سازه هاي تدافعي استفاده شده اند و بيشتر اينگونه عناوين بخاطر تشابه كلمه قله با قلعه بوده است و در واقع هيچ نوع بقاياي معماري و يا آثار استقراري بر روي آن مشاهده نشده است اما دومورد از اين قله هاي صعب العبور دردوره هاي اسلامي و بويژه در دوره سلجوقي براي ايجاد قلعه هاي دفاعي بكار رفته است و در رأس آنها بقاياي حصارها ،پله هاي سنـگي و پراكـــندگي انـــــدك مــــواد فرهنگي بويژه سفالهاي لعابدار ديده شد.اين ارتفاعات با داشتن خشونت طبيعي تنها براي ايجاد سازه هاي دفاعي بكارنرفته است بلكه حفره ها،اشكفت ها و غارهاي بسياري كه بصورت طبيعي و گاها“ مصنوعي دردره ها و دامنه هاي پرشيب ديده مي شود مورد استفاده مردمان درروزگاران گذشته جهت استقرار و يا مكانهاي امني درهنگام خطر بوده است. شناسايي بيش از شش غار واشگفت كه بقاياي استقرارهاي امروزي هرگونه آثار استقرارهاي گذشته را مخدوش نموده بود گواهي براين مدعاست.

اگرچه هيچگونه آثار وشواهدي از استقرار مردمان پيش از تاريخ درمنطقه مورد مطالعه ديده نشد اما شناسايي هفده محوطه استقراري كه حداقل ده مورد آنها مربوط به دوره هاي تاريخي بود نشان دهنده گسترش استقرارهاي انساني دراين منطقه بعنوان منطقه اي ييلاقي دردوره هاي تاريخي بويژه دوره ساساني و دوره هاي اسلامي بخصوص دوره سلجوقي و دوره هاي متأخرتر مانند صفويه مي باشند. در محدوده مورد مطالعه راههاي تابستاني فراواني بوسيله گروه بررسيگر شناسايي و ثبت و ضبط گرديد. از آن جمله راههاي ارتباطي ميان شهرها و روستاهاي منطقه مورد مطالعه با دشتهاي پيرامون مانند دشت جيرفت وكرمان. بيشتر اين راهها توسط جهانگردان و سياحان ايراني واروپايي طي شده و هريك شرح مفصلي ازاين راهها ومنازل بين آنها آورده اند. يكي ازمهمترين اين منازل كاروانسرايي است بنام كاروانسراي شيرزاد كه بين دو راه باستاني رابر به كرمان قرارگرفته است. اين راه از روستاهاي سيه بنوئيه واشكان عبور نموده و بعد از گذشتن ازقلعه سنگ عشق به شيرينك رسيده و بعد از قريه العرب و نگار به كرمان ميرسد.به دليل طولاني بودن راه وعبور آن ازميان دره هاي صعب العبور وعميق در ميانه راه كاروانسرايي براي استراحت كاروانيان درمحلي بنام قلعه سنگ عشق بنا شده است. اين كاروانسرا از بهترين نمونه هاي كاروانسراهاي كوهستاني اين منطقه است كه با سنگهاي رودخانه اي وملاط ساروج ساخته شده است.وجود آب فراوان وجويباران خروشان در اين منطقه ساخت هرنوع سازه آبي مانند سد و بند را منتفي ساخته است. تنها دردشتهاي مرتفع ميان رشته كوهها و آن هم براي فصول گرم سال قنواتي بسياركوتاه با چاههاي كم عمق و مادر چاههاي نه چندان عميق آب دامنه ها را به درون دشت هدايت كرده اند. اما كشت غلات و فراواني آب باعث شده تا ازنيروي آب جاري براي به چرخش درآوردن چرخاب آسياهاي آبي بهره گرفته اند و با استفاده از نيروي آب غلات را به آرد تبديل نموده اند. ازاينگونه سازه هاي آبي بيش از دهها مورد شناسايي گرديد كه همگي داراي معماري يكسان شامل كانال آبرساني،تنوره سنگ،ساروجي و فضاي اصلي براي نصب چرخاب و سنگ آسياب ازشن وملاط گل بود.براساس حوزه آبريز، رودهاي تشكيل دهنده هليلرود به شش قسمت به شرح زير تقسيم گرديد.

1-حوزه آبريز رود خاردان                            2-حوزه آبريز رود هنزا

3-حوزه آبريز رود سرمشك                         4-حوزه آبريز رودبر

5-حوزه آبريز رود رابر                                6-حوزه آبريز رودبافت

**********************************************

كدخدايان مناطق رابر در دوران پهلوي

روساي انجن دهات رابر در دوران پهلوي

رابُر شهري است كوهستاني در استان كرمان . اين شهر مركز شهرستان رابرقرار گرفته و بنا بر سرشماري سال ۱۳۸۵ مركز آمار ايران، جمعيت آن برابر ۱۲۷۰۷ نفر است آب‌وهواي رابر معتدل كوهستاني است.

شهر رابر در سال 1341 از تشكيل پنج محله (قلعه – عليا – ديوران- باغ خواجه‌حسن – كشكوئيه – مورئيه) تأسيس گرديد.

تل كوشك با پيشينه بيش از ۲۵۰۰ سال كه در جنوب شهر رابر وجود دارد و هنوز كاوش نشده از نقاط باستاني آن است. از مناطق ديدني اين شهر مي‌توان به چشمه عروس  اشاره كرد. شهر رابر فاقد صنايع و كارخانه‌است.

در قديم

فرهنگ جغرافيايي ايران ج ۸ در مورد رابر مي‌نويسد: قصبه مركز دهستان رابر بخش بافت شهرستان سيرجان واقع در ۳۶ هزار گزي خاور بافت، انتهاي راه فرعي بافت به رابر. محلي است كوهستاني و سردسير و سكنه آن ۳۳۱۴ تن است. آب آن از رودخانه و قنات و محصول آن غلات و حبوبات و ميوه‌هاي آن به خوبي معروف است. شغل اهالي زراعت و دكانداري است. راه فرعي، پاسگاه نگهباني، فرهنگ، بهداري، تلگراف‌خانه و دبستان دارد. ساكنان از طايفه خالو هستند

رابر با وسعت 4500كيلومترمربع داراي جمعيتي بيش از 52000نفر در ارتفاع 2500متر از سطح دريا و در دامنه كوههاي مرتفع معروف به كوه شاه بحرآسمان و كوه رابر در فاصله 180كيلومتري جنوب غربي مركز استان كرمان قرار دارد . از شمال با بخش لاله زار بردسير و قريه العرب و از جنوب با شهرستان جيرفت و از شرق با بخش ساردوئيه و بخش راين و از غرب و جنوب غربي با بخش مركزي بافت همجوار مي باشد .شهرستان  رابر داراي 4 دهستان به نام هاي رابر –جواران – هنزاءو سيه بنوئيه است . فاصله روستاهاي مرزي از قسمت جنوب غربي تا مركز بخش 80 كيلومتر و فاصله روستاهاي مرزي از قسمت جنوب تا مركز بخش 70 كيلومتر و فاصله آخرين روستاهاي مرزي از قسمت شمال تا مركز بخش 40 كيلومتر و فاصله آخرين روستاهاي مرزي از قسمت شمال شرقي تا مركز بخش 50كيلومتر  مي باشد . شهرستان رابر داراي 230 روستاي داراي سكنه و 234 مزرعه و در مجموع داراي 464 روستا و مزرعه مي باشد .

آب و هوا

شهرستان رابر در حصاري از كوههاي (شاه- ارتفاعات قلعه سنگ- باغ بهادر- سر مشك- ارتفاعات تخت سر طشتك و بهر آسمان ) به صورت نعل اتسبي قرار دارد.از سمت جنوب پيوستگي كوهها قطع و يك دهانه عبور رودخانه هليل را تشكيل مي دهد و شايد همين دهانه به سمت دهستان اسفندقه از شهرستان جيرفت باعث شده بخشي از روستاهاي دهستان جواران از پدام آباد تا گتك در فصل تابستان داراي آب و هوايي گرم و در زمستان معتدل باشند . آب و هواي اكثر مناطق شهرستان رابر در فصل زمستان سرد و در فصل بهار و تابستان معتدل و بسيار دل انگيز و خنك مي باشد و در مجموع آب وهواي كوهستاني كه در تابستانها از 28درجه سانتيگراد بالاي صفر تجاوز نمي كند و در فصل زمستان در بعضي از مناطق حدوداً به 15 درج زير صفر مي رسد .در فصل زمستان عمده كوهها پوشيده از برف است و در كوه شاه كه در شمال رابر قرار دارد و در بعضي از سالها برف چندين سانت روي هم انباشت مي گردد . بدليل قرار گرفتن در دامنه ي كوههاي پر از برف داراي قنوات و چشمه سارهاي متعدد مي باشدكه آب كشاورزي و صنعتي بخش را تأمين مي كند . ميانگين بارندگي ساليانه در اين بخش 270 ميليمتر در سال  مي باشد.

رودخانه ها .قنوات و چشمه سارها

عموم رودخانه هاي شهرستان رابر به سمت جنوب در حركت مي باشند و نهايتاً هليل رود را تشكيل مي دهند .

در وقع رودخانه هاي رابر سرچشمه هاي هليل رود هستند و آب دو سد برزگ جيرفت و صفارود را تأمين مي كنند كه علاوه بر استفاده كشاورزي شهرستانهاي جيرفت و رابر – آب شورب مركز استان در دراز مدت نيز از رابر و سد صفا تأمين مي گردد .

شهرستان رابر داراي 123 رشته قنات – 405 چشمه – 4رودخانه دائمي و 20 رودخانه فصلي مي باشد كه موجبات سربلندي وزيبايي – طراوت و رونق كشاورزي و باغداري اين خطه را موجب شده اند .

كوهها و ارتفاعات

كوه شاه كه بر روي ارتفاعات آن آثار و تخت شاهزاده هنوز مشهوراست 

 كوه قلعه سنگ در جنب روستاي تذرج

كوههاي به هم پيوسته واقع در جنوب غربي مشهور به كوه رابر .

 كوههاي به هم پيوسته واقع در شمال رابر مشهور به كوه سفيد

كوههاي به هم پيوسته واقع در شمال شرقي بخش مشهور به كوه تنگل هوني

كوههاي به هم پيوسته واقع در بحرآسمان مشهور به كوه ناران

كوههاي به هم پيوسته واقع در سرمشك –بندر هنزاء –تخت سرطشتكو در آلوئيه واقع در شمال شرقي .

 فرمانداري شهرستان رابر:

بخش رابر در سال 1388 با عنايات دولت ، حمايتهاي سردار سليماني و پيگيريهاي نماينده خود در مجلس شوراي اسلامي به شهرستان تبديل شد . با گذشت مدت زمان كوتاه دكتر عليرضا مرادي به عنوان اولين فرماندار آن منصوب شدند. اين شهرستان در حال حاضر داراي دو بخش هنزا و مركزي مي باشد .

بخشداري رابر:

بخشداري رابر از زمانهاي گذشته مركز حكومتي قراءخمسه شامل رابر – اسفندقه- رودبار- جبالبارز- و ساردوئيه بوده و كليه مالياتها توسط حاكمان اين بخش جمع اوري و به حكومت مركزي ارسال مي شده . بقاياي ساختمانهاي حكومتي مانند باغ و بناي رفعت الدوله و تل كوشك و خانه صولت السلطنه در مركز شهر بيانگر اين موضوع ميباشد. پيشينه و قدمت تاريخي اين شهرستان دستخوش حوادث و وقايع تاريخي در حكومتهاي گذشته بوده است .بعد از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي به رهبري حضرت امام خميني (ره) و توجه به مناطق دور افتاده باعث شد كه در سال 1359 بخشداري رابر تأسيس شود.

شهرداري رابر :

 شهرداري شهر رابر در سال 1342 تأسيس و آقاي اصغر خان صولت زاده بعنوان اولين شهردار شروع بكار نمود محله هاي شهر عبارتند از : ديوران – مر دوئيه – قلعه – باغ خواجه حسن – توده – درآسياب – شهرك و كشكوئيه مي باشد .شهر رابر داراي 16 خيابان و 320 كوچه و 4 ميدان و 2پارك از جمله پارك ملت به مساحت 48 هكتار مي باشد و هم اكنون شهرداري با درجه 6 و تعداد 60 پرسنل و 38 دستگاه انواع خودرو هاي عمراني – خدماتي مشغول خدمات رساني در محدوده ي شهر رابر به وسعت 15 كيلومترمربع مي باشد .

كميته امداد امام خميني (ره):

در سال 1360 كميته امداد حضرت امام خميني ره در  رابر تأسيس شد .

دادگاه عمومي شهرستان:

در سال 1380 با پيگيري بخشداري رابر رابر و رياست دادگستري شهرستان دادگاه شهر رابر تأسيس گرديد در حال حاضر دادگاه عمومي مستقل رابر 71 شعبه شوراي حل اختلاف مشغول انجام وظيفه و رسيدگي به امور قضايي و اختلافات كلي و جزئي مردم شريف شهرستان. مي باشند .

برق منطقه اي رابر:

اداره برق رابر از سال 1348 تا سال 1353 زير نظر شهرداري با يك موتور 50 كيلوواتي و يك موتور 100 كيلوواتي شروع بكار نمود ودر سال 1353 در اختيار وزارت نيرو قرار گرفت و تا كنون با واگذاري 9000 اشتراك برق به روستاهاي شهرستان و شهر رابر مشغول خدمات رساني است .

 جهاد كشاورزي :

اداره كشاورزي رابر در سال 1341 تأسيس گرديد پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي با جهاد سازندگي ادقام و هم اكنون جهاد كشاورزي  رابر با 22 نفر پرسنل در حال خدمت به بخش كشاورزي مي باشد.

اداره داريي رابر :

در سال 1373 در ساختمان استيجاري با 4نفر كارمند شروع بكار و در سال 81 در رابر تأسيس شد. 

اداره پست :

 اين اداره در سال 1333 در يك ساختمان استيجاري با يك نفر پرسنل شروع بكار و در سال 1359 از اداره مخابرات جدا و در يك ساختمان ملكي به متراژ 550 مترمربع با 2 نفر پرسنل شروع بكار نموده است .

اداره دامپزشكي:

واحد دامپزشكي در سال 1359 در اداره كشاورزي شروع بكار نموده و با مستقل شدن شبكه دامپزشكي اين واحد از سال 1369 مشغول خدمت به دامداران منطقه مي باشد .

اداره گاز :

اين اداره در سال 1385 شروع بكار نموده و تاكنون با واگذاري 2810 اشتراك گاز به شهر رابر مشغول خدمات رساني است .

مركز بهداشت و درمان فوريتهاي پزشكي:

اين مركز داراي 20 خانه بهداشت روستايي و 5 مركز درماني بهداشتي و اورژانس جاده اي 115 مي باشد .

اداره مخابرات:

تا سال 1358 با اداره پست ادقام بوده و در سال 1359 از پست جدا و بطور مستقل تأسيس شد .با واگذاري تعداد 3400 اشتراك تلفن ثابت شهري و 658 اشتراك ثابت روستايي در حال خدمت رساني مي باشد .

آب و فاضلاب روستايي:

آب وفاضلاب روستايي در سال 1383 شروع بكار نموده است .

اداره آموزش و پرورش:

در سال 1295 با تأسيس اولين مدرسه در شهر رابر فعاليت آموزش وپرورش آغاز و آقاي محمدعلي دانش آموز بعنوان اولين معلم با تعداد 9 نفر دانش آموز به تدريس مشغول گرديد .

در سال 1360 آموزش و پرورش مستقل گرديد و شهيد عبدالمهدي اميدي بعنوان رئيس اداره منصوب گرديد .

پرسنل اداري آموزش و پرورش 30 نفر و كادر آموزشي 700 نفر مي باشد . تعداد دانش آموز سه مقطع 6011 نفر . تعداد كودكستان ها 26 آموزشگاه با 374 نوآموز – مدارس ابتدايي 61 آموزشگاه با 2019 دانش آموز – مدارس پيش دانشگاهي و پيش دانشگاهي بزرگسالان 4 آموزشگاه با 365 دانش آموز – كودكستان استسنايي 1 آموزشگاه – مدارس استسنايي ابتدايي 1 آموزشگاه – مدارس استسنايي راهنمايي 1 آموزشگاه با 18 دانش آموز .

دانشگاه پيام نور :

اين دانشگاه در سال 1386 تأسيس شد و در رشته هاي مختلف علوم اجتماعي- روانشناسي – علو تربيتي – مديريت آموزشي – ادبيات با تعداد 360 نفر دانشجو در حال فعاليت مي باشد .

 نماز جمعه :

اولين نماز دشمن شكن جمعه در سال 1360 در اين منطقه به امامت حجت السلام والمسلين بهرامي راه اندازي و اقامه گرديد و هم اكنون نماز جمعه شهر رابر به امامت حجت الاسلام مهرابي زاده در مساجد شهر اقامه مي گردد

معدن مس بندر هنزاء و درالوئيه با غني 6/4% و ذخيره 270ميليون
 معدن غني كروميت .
 معادن سنگ گرانيت .
 معادن غني آهك هيدراته.
 معدن مس چهرون.
معدن غني خاك رس و ساير معادن

اقتصاد رابر:

اقتصاد رابر بر پايه ي كشاورزي – باغداري – دامداري – پرورش زنبور عسل – پرورش ماهي – صنايع دستي و غيره استوار است . بيش از 12 هكتار از اراضي بسيار مرغوب و حاصلخيز زير كشت محصولات كشاورزي نظير گندم – جو – زعفران- علوفه دام قرار دارد . ميزان گندم صادر شده به سيلو هاي استان در سال قريب به 20000 تن گندم مي باشد .6500هكتار اراضي تبديل به باغستانهاي مشجر بسيار زيبا و ديدني و عموماً درختان اصلاح شده ي گردو در آن غرس گرديده است . ساير درختان ميوه عبارتند از سيب – گلابي –گيلاس- زيتون و غيره بيش از 3000 تن برداشت محصول گردوي اين بخش مي باشد كه به ساير شهرستانها و مركز استان صادر مي گردد و هين دليل دومين مركز تحقيقات گردوي كشور در اين بخش در زميني به مساحت 50000 هكتار شروع به فعاليت نموده است .بيش از 600000 رآس دام (گوسفند –بز و بزغاله)و 2500رأس گاو شيري و گوشتي در شهرستان رابر پرورش مي يابد . تعداد 25000 كلني زنبور عسل توسط اهالي پرورش يافته و بطور متوسط ميانگين عسل توليد شده از هر كلني 10كيلو مي باشد . صنايع دستي شامل قاتلي بافي – گليم بافي– جاجيم –مكرومه – نمدمالي و غيره مي باشد و فرش توليد شده بسيار مرغوب است .

بيش از 4500 هكتار از مراتع و طبيعت زيباي شهرستان رابر پوشيده از جنگلهاي انبوه نظير بادام كوهي –بنه-كهكمو ارژن گز و جنگلهاي زيبا و ديدني و بي نظير سرو وحشي يا اوورس مي باشد كه توسط اهالي مورد استفاده اقتصادي قرار مي گيرد.                        

  گردو بر هر درد بي درمان دواست

يكي از خوشمزه ترين راهها براي افزودن مواد مغذي، طعم و تردي به غذا، افزودن گردو به آن است. مغز گردو ساخته شده از تكه‌هاي ناهموار و پروانه‌اي شكل است.   يكي از خوشمزه ترين راهها براي افزودن مواد مغذي، طعم و تردي به غذا،  افزودن گردو به آن است. گردو در ماههاي  شهريور ومهربرداشت مي‌شود و در همه فصول سال وجود دارد و منبع بسيار خوبي از اسيدهاي چرب امگا 3 است.مغز گردو ساخته شده از تكه‌هاي ناهموار و پروانه‌اي شكل است. اين تكه‌ها به رنگ سفيد چرك هستند و با پوستي نازك به رنگ قهوه‌اي روشن پوشيده شده‌اند. آنها كمي‌درهمديگر گره خورده‌اند. اين مغزها درپوستي گرد يا دوك مانند به رنگ قهوه اي و خيلي سفت محصور شده اند.

 ذخيره گاه اورس گلوچار رابر :

اين ذخيره گاه به مساحت 382هكتار در حوزه استحفاظي سرجنگلباني شهرستان رابر قرار دارد و مسير ارتباطي آن از طريق جاده رابر به جيرفت (جاده هنزايا ساردو) مي باشد . اين محدوده در تاريخ 12/5/81 باستناد ماده يك قانون حفاظت و حمايت ذخيره گاههاو ماده پنجاه قانون حفاظت و بهره برداري از جنگلها و مراتع توسط اداره كل منابع طبيعي استان كرمان قروق اعلام شد . منطقه موردنظر داراي زمستاني طولاني و به نسبت پررف است .عرصه در بيشتر نقاط سنگلاخي با خاكي كم عمق بوده و با افزايش ارتفاع بطور كامل سخره اي مي گردد .اين تيپ گياهي از ارتفاع 2500 تا 3200 متري گسترش دارد . گونه حفاظت شده در اين ذخيره گاه گونه ارس مي باشد juniperus polycarpos  كه انتشار وسيعي در سطح ايران دارد و جامعه جنگلي آن عمدتاً در بالاي جامعه بنه و بلوط قرار گرفته است . اين درخت دوپايه وارتفاع آن به 7 متر مي رسد ظاهري مخروطي شكل دارد و پوست تنه آن خاكستري متمايل به سرخ مي باشد برگهاي آن فصلي ودر چهار رديف بر روي شاخه ها تكيه نموده است ميوه آن گرد و نيلي رنگ متمايل به سياه مي باشد .گونه ارس يكي از چهار گونه سوزني برگ بومي ايران بشمار رفته و گونه باارزشي مي باشد . ديرزيستي اين گونه به 2000 سال هم مي رسد از علل تخريب اين رويشگاه استفاده از سر شاخه هاي درخت به عنوان سوخت در اين مناطق مي باشد بنابراين حفظ چنين رويشگاهي مي تواند تضمين كننده آينده توده باشد .

منطقه رابر به علت كوهستاني بودن و وجود چشمه سارها و جويبارها و رودخانه هاي متعدد و همجوار بودن با مناطق گرمسيري از ديرباز مورد توجه ابناع بشر واقع شده است . وجود آثار باستاني نظير ظروف سفالي- اشياءسنگي و فلزي بدست آمده از تپه ها و محوطه ها و گورستان هاي مربوط به دوران مختلف تاريخي و حتي پيش از تاريخ در اين منطقه و وجود مناطق متعدد فلزكاري كهن كه مورد بررسي و شناسايي باستان شناسي قرار گرفته است و معادن هن مس كه در گذشته بسيار دور از آنها مس استخراج و استهسال مي نموده اند و به دشت جيرفت و اولين منطقه مدنيت در سوغان بافت صادر و اشياء موردنياز را وارد مي كرده اند و از طرفي اشياء باستاني بدست آمده از منطقه تاريخي تل كوشك و ساير مناطق اين شهرستان قدمت آن را به دوران قبل از ميلاد مسيح مي رساند و سابقه مدنيت در اين منطقه را به ادوار گذشته تاريخ و همزمان با ظهور مدنيت در منطقه سوغان بافت و جيرفت مي رساند .

رابر با وسعت 4500كيلومترمربع داراي جمعيتي بيش از 52000نفر در ارتفاع 2500متر از سطح دريا و در دامنه كوههاي مرتفع معروف به كوه شاه بحرآسمان و كوه رابر در فاصله 180كيلومتري جنوب غربي مركز استان كرمان قرار دارد . از شمال با بخش لاله زار بردسير و قريه العرب و از جنوب با شهرستان جيرفت و از شرق با بخش ساردوئيه و بخش راين و از غرب و جنوب غربي با بخش مركزي بافت همجوار مي باشد .شهرستان  رابر داراي 4 دهستان به نام هاي رابر –جواران – هنزاءو سيه بنوئيه است . فاصله روستاهاي مرزي از قسمت جنوب غربي تا مركز بخش 80 كيلومتر و فاصله روستاهاي مرزي از قسمت جنوب تا مركز بخش 70 كيلومتر و فاصله آخرين روستاهاي مرزي از قسمت شمال تا مركز بخش 40 كيلومتر و فاصله آخرين روستاهاي مرزي از قسمت شمال شرقي تا مركز بخش 50كيلومتر  مي باشد . شهرستان رابر داراي 230 روستاي داراي سكنه و 234 مزرعه و در مجموع داراي 464 روستا و مزرعه مي باشد .

 مهمترين زيارتگاهها و اماكن مذهبي بخش رابر

 عبارتند از

1- امامزاده سيدمرتضي در روستاي سيدمرتضي

 2-امامزاده شاه مرتضي در روستاي اسلام آباد

3-امامزاده سيدابوالقاسم در روستاي لنگر 

4-زيارتگاه سيدخوشنام و پيرخوشنام واقع درتنگل هوني

5-زيارتگاه پيريكه (جوان يكه)در مزرعه پيريكه

6-امامزاده ميرمرتضي درروستاي كنگري

7-پيرباباشاهي واقع در شهررابر

8-زيارتگاه سيدابوالقاسم معروف به جد ميرهادي واقع در شهر رابر و 43 گلزار مقدس شهداي دوران دفاع مقدس

 350 شهيد شهرستان رابر